Op deze pagina vind je de derde uit een reeks van achtergrondartikelen over Eftelingmuziek. De artikelen zijn exclusief voor Erwin's Eftelingsite geschreven door Ruud Heesters. In dit artikel lees je het verhaal achter de muziek van De Magische Klok. Het Sprookjesbos van de Efteling werd geopend in 1952. Al meteen was het Herautenplein met het sprookje De Magische Klok één van de meest markante plekken. Tot de dag van vandaag is het plein voor de herauten een plek om af te spreken of weg te dromen. Dat de samenwerking van het duo Reijnders en Pieck een stevige basis voor het succes heeft gelegd is bekend. De vertelling van De Magische Klok wordt nog steeds door Reijnders zelf verhaald, tegen de achtergrond van een dromerig orkeststuk. Het is By the Sleepy Lagoon van de componist Eric Coates.

Sleepy Lagoon: voor de hand liggende keuze
Op welke manier en door welke personen dit stuk is gekozen om de juiste sfeer te scheppen, we weten het niet precies. Maar duidelijk is wel dat de keuze voor juist dit orkestwerk in de beginjaren ‘50 min of meer voor de hand lag. De jaren na de Tweede Wereldoorlog waren in Europa de tijden van opbouw. Er was behoefte aan vermaak; niet door actie en achtbanen, maar juist door vredig vermaak, lieve liedjes en sprookjesachtige omgevingen om bij weg te dromen. Eric Coates was in die tijd de meest dromerige componist. En laat nu juist zijn meest dromerige muziekwerk zijn gekozen als achtergrond in de Efteling: By the Sleepy Lagoon. De naam Eric Coates zegt nu vrijwel niemand meer iets. Toch was hij in zijn jaren een hitproducent die de gevoelige snaren wist te raken van veel mensen. Wat weten we van hem, en van By the Sleepy Lagoon? Lees hoe een droom een sprookje werd.

Eric Coates, van violist naar componist
Eric Coates werd op 27 augustus 1886 als jongste zoon van vijf kinderen geboren. Zijn vader was de plaatselijke arts in Tenter Hill, Hucknall, Groot Brittannië. Als kind lag Eric in bed 's avonds te luisteren naar de Hucknall Old Brass Band die speelde in de Plough and Harrow Inn. Op zijn zesde werd hij trotse bezitter van een viool. Zijn moeder speelde piano, zijn vader fluit, en samen met drie zussen en Eric vormden ze een orkestje, kortom een muzikale familie. Eric studeerde viool en compositie in Nottingham en bij de Royal Academy of Music in Londen. Om geld te verdienen speelde hij in theaterorkesten. Het was een tijd van ballades en concerten. Vooral ballades op de teksten van gedichten waren populair.

Na zijn studie werd Eric violist bij de Beecham Symphony Orchestra, later bij het Queen’s Hall Orchestra. Vanwege klachten aan zijn linkerarm en -hand, wijdde hij zich vanaf juli 1919 aan composeren en dirigeren van zijn eigen muziek. De radio was een belangrijk medium: de BBC-lichte programma’s vroeg naar nieuwe moderne muziek. Engeland had na de eerste wereldoorlog wat oppeppers nodig. Het was de perfecte achtergrond voor een componist om een eindeloze stroom van eenvoudig te onthouden melodieën te componeren. De muziek die Coates schreef sprak al snel alle generaties aan; van de nostalgische types tot de jongeren. Hij had succes, en produceerde de ene hit na het andere. Eric Coates overleed op 71-jarige leeftijd op 21 december 1957, in het Royal West Sussex Hospital. Binnen enkele uren verzond de BBC over de wereld het bericht dat de ‘ongekroonde koning van de lichte muziek’ was overleden.

Zijn muziek: lyrisch
De muziek van Coates is vooral bekend geworden omdat hij grenzeloos lyrische muziek kon schrijven voor orkesten. Zo schreef hij ook muziek voor balletten, maar die werd vervolgens als luistermuziek tijdens een concert opgevoerd. Op zijn balletmuziek is nooit gedanst. Daarnaast schreef hij een handvol kamerwerken en pianosolo’s, de meesten daarvan zijn vergeten, of verloren, of allebei. Coates schreef ook muziek voor televisie, reclames en film, maar werd ook bekend om zijn 160 songs, meest ballades. Veel liedjes zijn geïnspireerd op de zee. De muziek van Eric Coates is altijd typisch Engels; of hij nu de Engelse dorpssfeer van het platteland ving of de familiescenes uit zijn geliefde Londen. Hij maakte van alles een herkenbare melodie, een pakkend ritme en heldere orkestratie. Later kwam Eric Coates kwam onder invloed van de Jazz. Het was de jazz die de bekendheid zou bepalen van het werk dat in de Efteling het sprookje van de Magische Klok begeleidt.

By the Sleepy lagoon
By the Sleepy Lagoon is een wals-serenade. Het heel langzame werk duurt ca. 5 minuten, en wordt tijdens de vertelling van Reijnders een keer herhaald. Sleepy Lagoon is geen vernieuwend werk dat tot de klassieken zal gaan behoren. Het treft wel heel goed de dromerige sfeer die past bij de na-oorlogse jaren waarin de rol van sprookjes en verpozing steeds belangrijker werd. By the Sleepy Lagoon is niet geïnspireerd op een Zuidzee-eiland, maar op een plek in Sussex in Engeland. Het is geschreven in 1930, maar werd vreemd genoeg niet onmiddellijk een succes. Dat succes kwam pas toen een Amerikaans dansorkest het als een langzame foxtrot ging spelen. Toen werd het nummer een regelrechte hit bij jukeboxes. In 1948 werd Sleepy Lagoon gekozen tot openingsthema van het radioprogramma Desert Island Discs. Dat programma bestaat nu nog steeds. Sleepy Lagoon is in Engeland de best bekende melodie. Dat effect is vergelijkbaar met Gute Nacht Freunden, al meer dan 25 jaar de beginmelodie is van radioprogramma Met het oog op morgen, dagelijks op Radio 1.

Van de droom naar het sprookje
Hoe kwam het dromerigste succes van de jaren 40 en 50 van de dromerigste componist terecht in de Efteling? Is Sleepy Lagoon door Anton Pieck 'meegenomen' tijdens een vakantie door zijn geliefde Engeland? Heeft hij de begintune op de radio gehoord? Piecks Engelandliefde dateert vooral van latere jaren, en het lijkt op het eerste gezicht niet waarschijnlijk dat hij de muziekkeuze heeft bepaald. Is Peter Reijnders dan misschien verantwoordelijk voor de inzet van de meest dromerige muziek van de jaren na de oorlog? Wie het weet mag het zeggen, "in sprookjes is alles mogelijk". Feit is dat enige jaren later, in 1952 de eerste bezoekers langs De Magische Klok in de Efteling liepen, en de droom een sprookje werd.

tekst: Ruud Heesters, bewerking: Erwin Scheper